Ο Νότος μπορεί ν’ αλλάξει την Ευρώπη;
REUTERS / Marko Djurica
Ενα από τα σημαντικότερα
«όπλα» στη φαρέτρα της πρώτης «μεταμνημονιακής» (;) ελληνικής κυβέρνησης
είναι η προοπτική της δημιουργίας μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής συμμαχίας
κατά της αενάου πυραμιδικής (δηλαδή ασύμμετρης και άδικης για τους
πολλούς) λιτότητας και της νεοφιλελεύθερης «εργαλειοθήκης» που τη
συνοδεύει, με βασικό άξονα τις «χαροκαμένες» από τις συγκεκριμένες
πρακτικές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου –τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία
και την Πορτογαλία.
Η αφήγηση αυτή, που προϋποθέτει βέβαια τη σταδιακή επικράτηση μιας νέας κεϊνσιανής Αριστεράς, απαλλαγμένης από τα πλουτοκρατικά βαρίδια του παρελθόντος και με έμφαση στην ανάπτυξη, την απασχόληση και τη σωστότερη αναδιανομή του σωρευμένου πλούτου, μοιάζει δυστυχώς αυτήν τη στιγμή με όνειρο χειμερινής νυκτός: όχι μόνο γιατί οι τέσσερις αυτές χώρες διαφέρουν πολύ μεταξύ
τους ως προς το οικονομικό τους μέγεθος και το ειδικό βάρος που διαθέτουν μέσα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και διότι οι πολιτικές δυνάμεις που υποτίθεται πως θα αναλάβουν το βάρος μιας τέτοιας κοσμογονικής πολιτικής αλλαγής, κυριολεκτικά μιας αλλαγής παραδείγματος, είτε είναι νεογέννητες (όπως το ισπανικό Podemos) είτε δεν έχουν ακόμα γεννηθεί.
Οσο για τα υπάρχοντα, κραταιά άλλοτε σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως το γαλλικό PS και το ιταλικό PD, κανείς στην Ευρώπη δεν πιστεύει σοβαρά πως είναι σε θέση να αποτινάξουν τόσο εύκολα το πρόσφατο αμαρτωλό παρελθόν τους και τις αλλεπάλληλες οβιδιακές μεταμορφώσεις τους, που τα κατέταξαν αναπόδραστα στην Κεντροδεξιά και το «μνημονιακό» στρατόπεδο: όπως και με το δικό μας ΠΑΣΟΚ, έτσι και στις δικές τους περιπτώσεις, μόνο η κενή νοήματος λέξη «σοσιαλισμός» έχει απομείνει πια στους τίτλους τους, για να θυμίζει τη μακρινή προγονική τους σχέση με την Αριστερά.
Μπορεί άραγε η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, το κατεξοχήν κράτος-πειραματόζωο της κρίσης, να λειτουργήσει σαν ο καταλύτης που θα επιταχύνει θεαματικά τις πολιτικές εξελίξεις; Οσο κι αν πολλοί από εμάς θα το θέλαμε, αυτή είναι μια εικασία –για να μην πούμε μια... (προσ)ευχή- που κανείς δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή να προεξοφλήσει: ναι μεν η πρώτη αυτή νίκη της Αριστεράς προκάλεσε ρίγη συγκίνησης σε όλη την ήπειρο, και βέβαια ανησύχησε σφόδρα το αντίπαλο στρατόπεδο του κατεστημένου ευρω-νεοφιλελευθερισμού, αλλά δεν πρέπει να προτρέχουμε σε συμπεράσματα.
Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε εδώ στην «Εφ.Συν.», λίγες μέρες μετά τις ελληνικές κάλπες, είναι να τραβήξουμε μια βιαστική «φωτογραφία» με τη σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση σε καθεμιά από αυτές τις διαφορετικές, πλην σε μεγάλο βαθμό ομοιοπαθείς μεσογειακές χώρες –και να αφήσουμε τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για το κατά πόσο μια άλλη Ευρώπη είναι πραγματικά εφικτή.
Η αφήγηση αυτή, που προϋποθέτει βέβαια τη σταδιακή επικράτηση μιας νέας κεϊνσιανής Αριστεράς, απαλλαγμένης από τα πλουτοκρατικά βαρίδια του παρελθόντος και με έμφαση στην ανάπτυξη, την απασχόληση και τη σωστότερη αναδιανομή του σωρευμένου πλούτου, μοιάζει δυστυχώς αυτήν τη στιγμή με όνειρο χειμερινής νυκτός: όχι μόνο γιατί οι τέσσερις αυτές χώρες διαφέρουν πολύ μεταξύ
τους ως προς το οικονομικό τους μέγεθος και το ειδικό βάρος που διαθέτουν μέσα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και διότι οι πολιτικές δυνάμεις που υποτίθεται πως θα αναλάβουν το βάρος μιας τέτοιας κοσμογονικής πολιτικής αλλαγής, κυριολεκτικά μιας αλλαγής παραδείγματος, είτε είναι νεογέννητες (όπως το ισπανικό Podemos) είτε δεν έχουν ακόμα γεννηθεί.
Οσο για τα υπάρχοντα, κραταιά άλλοτε σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, όπως το γαλλικό PS και το ιταλικό PD, κανείς στην Ευρώπη δεν πιστεύει σοβαρά πως είναι σε θέση να αποτινάξουν τόσο εύκολα το πρόσφατο αμαρτωλό παρελθόν τους και τις αλλεπάλληλες οβιδιακές μεταμορφώσεις τους, που τα κατέταξαν αναπόδραστα στην Κεντροδεξιά και το «μνημονιακό» στρατόπεδο: όπως και με το δικό μας ΠΑΣΟΚ, έτσι και στις δικές τους περιπτώσεις, μόνο η κενή νοήματος λέξη «σοσιαλισμός» έχει απομείνει πια στους τίτλους τους, για να θυμίζει τη μακρινή προγονική τους σχέση με την Αριστερά.
Μπορεί άραγε η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, το κατεξοχήν κράτος-πειραματόζωο της κρίσης, να λειτουργήσει σαν ο καταλύτης που θα επιταχύνει θεαματικά τις πολιτικές εξελίξεις; Οσο κι αν πολλοί από εμάς θα το θέλαμε, αυτή είναι μια εικασία –για να μην πούμε μια... (προσ)ευχή- που κανείς δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή να προεξοφλήσει: ναι μεν η πρώτη αυτή νίκη της Αριστεράς προκάλεσε ρίγη συγκίνησης σε όλη την ήπειρο, και βέβαια ανησύχησε σφόδρα το αντίπαλο στρατόπεδο του κατεστημένου ευρω-νεοφιλελευθερισμού, αλλά δεν πρέπει να προτρέχουμε σε συμπεράσματα.
Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε εδώ στην «Εφ.Συν.», λίγες μέρες μετά τις ελληνικές κάλπες, είναι να τραβήξουμε μια βιαστική «φωτογραφία» με τη σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση σε καθεμιά από αυτές τις διαφορετικές, πλην σε μεγάλο βαθμό ομοιοπαθείς μεσογειακές χώρες –και να αφήσουμε τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για το κατά πόσο μια άλλη Ευρώπη είναι πραγματικά εφικτή.