Εκθεση-χαστούκι για την (απ)ανθρωπότητα

Στο καυτό μέτωπο της Συρίας, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εξαπέλυσαν μεν αεροπορικές επιδρομές εναντίον του «Χαλιφάτου», αλλά δεν άσκησαν πιέσεις στον Ασαντ για να σταματήσει τις σφαγές αμάχων στον εμφύλιο

Καταπέλτης για την πολιτική της Δύσης και των συμμάχων της στο Ιράκ, τη Συρία και την Αίγυπτο -μια πολιτική που εξέθρεψε σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση και την ενδυνάμωση του Ισλαμικού Κράτους (Ι.Κ.)- είναι η 25η ετήσια έκθεση της Human Rights Watch (HRW). Η διεθνής οργάνωση ερεύνησε και κατέγραψε σε 660 σελίδες τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περισσότερες από 90 χώρες από τα τέλη του 2013 ώς τον Νοέμβρη του 2014. Και ακριβώς αυτές οι παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων κι ελευθεριών του ανθρώπου, που αποτελούν πια «πολυτέλεια» σε πολλά αναπτυγμένα κράτη, συνέβαλαν στην άνοδο του εξτρεμισμού διεθνώς και «διαδραμάτισαν μείζονα ρόλο στην εξέλιξη ή την επιδείνωση των περισσότερων από τις σημερινές κρίσεις», υπογράμμισε ο διευθυντής της HRW Κένεθ Ροθ.

Η ανάδυση του ακραία σουνιτικού Ι.Κ., παραφυάδας της Αλ Κάιντα στις απαρχές του, βοηθήθηκε ιδιαίτερα από τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» -τη στρατιωτική εισβολή στο Ιράκ το 2003, το κενό εξουσίας μετά την ανατροπή του σουνίτη Σαντάμ Χουσεΐν (που, σημειωτέον, καταδυνάστευε σε βάθος δεκαετιών τους Ιρακινούς σιίτες), τη συστηματική κακοποίηση κρατουμένων στη διαβόητη φυλακή Αμπού Γκράιμπ της Βαγδάτης και το κολαστήριο του Γκουαντάναμο-, εκτιμά η οργάνωση. Το μυστικό πρόγραμμα της CIA για την απαγωγή, τον εγκλεισμό και τον βασανισμό μουσουλμάνων υπόπτων σε «μαύρες τοποθεσίες» ανά τον κόσμο με τη συνέργεια της Βρετανίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, συνέβαλε επίσης στην έκρηξη του ισλαμικού εξτρεμισμού. Κατόπιν, Ουάσινγκτον και Λονδίνο «έκλεισαν σε μεγάλο βαθμό τα μάτια» μπροστά στις σεχταριστικές πολιτικές του σιίτη πρώην πρωθυπουργού του Ιράκ, Νούρι αλ Μάλικι, αφήνοντάς τον ανεξέλεγκτο σ’ ένα όργιο εκδικητικών διώξεων, αυθαίρετων φυλακίσεων κι εκτελέσεων με συνοπτικές διαδικασίες σουνιτών πολιτών της χώρας, ενώ συνέχιζαν να τον προμηθεύουν με όπλα.
Στο καυτό μέτωπο της Συρίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους εξαπέλυσαν μεν αεροπορικές επιδρομές για να κατατροπώσουν το «Χαλιφάτο», αλλά δεν άσκησαν πιέσεις στον Μπασάρ αλ Ασαντ για να σταματήσει τις σφαγές αμάχων στον εμφύλιο, γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο οι τζιχαντιστές. «Αυτό το επιλεκτικό όραμα ήταν ένα δώρο για τους στρατολόγους του Ι.Κ., οι οποίοι εμφανίστηκαν ως οι μόνοι ικανοί να αντισταθούν στις ωμότητες του Ασαντ», τόνισε ο διευθυντής της HRW. Αυτή η «κοντόφθαλμη και αντιπαραγωγική» πολιτική των κυβερνήσεων ΗΠΑ και... των προθύμων στη Μέση Ανατολή έθεσε ως ύψιστη προτεραιότητα τις απειλές για τη δική τους ασφάλεια παρά την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον μουσουλμανικό κόσμο, που «αποτελεί μια ουσιαστική πυξίδα για την πολιτική δράση».
Ιδιάζοντα ρόλο στην εξάπλωση του ισλαμικού εξτρεμισμού έπαιξε και η στάση της Δύσης απέναντι στην αιματοβαμμένη Αίγυπτο, άλλη μια χώρα όπου το όνειρο της «αραβικής άνοιξης» μετά την πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ πήρε εφιαλτική τροπή. Η διεθνής απάντηση στη «χωρίς προηγούμενο» καταπίεση και καταστολή που ασκεί ο στρατηγός και νυν πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι υπήρξε «επαίσχυντα ανεπαρκής», σύμφωνα με την οργάνωση. Η Ουάσινγκτον δεν τόλμησε να χαρακτηρίσει πραξικόπημα την ανατροπή του εκλεγμένου ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι εξαιτίας των φόβων για την ασφάλεια της Αιγύπτου και φυσικά του Ισραήλ. Η υποστήριξη στην κυβέρνηση Σίσι είναι «μια καταστροφή για τους Αιγύπτιους, που ελπίζουν σ’ ένα δημοκρατικό μέλλον», και στέλνει ένα «φοβερό μήνυμα» στην περιοχή. «Το Ι.Κ. μπορεί πια με αξιόπιστο τρόπο να ισχυρίζεται πως η βία είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην εξουσία, καθότι όσοι επιδιώκουν την εξουσία με εκλογές και κερδίζουν αποπέμπονται χωρίς διεθνείς διαμαρτυρίες» δήλωσε εύστοχα ο Κένεθ Ροθ.
Για τον πολύνεκρο (από την πλευρά των Παλαιστινίων) πόλεμο στη Γάζα το περασμένο καλοκαίρι, η HRW επιρρίπτει ευθύνες και στον ισραηλινό στρατό και στη Χαμάς για διάπραξη εγκλημάτων εναντίον αμάχων, επισημαίνοντας παράλληλα την παράνομη συνέχιση του εβραϊκού εποικισμού στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Το αιματηρό ισλαμικό αντάρτικο στην Αφρική, ειδικά στη Νιγηρία με την Μπόκο Χαράμ και στην Κένυα με την Αλ Σαμπάμπ, έχει γιγαντωθεί εξαιτίας και των κακοποιήσεων του στρατού σε βάρος του μουσουλμανικού πληθυσμού, στο πλαίσιο του αγώνα κατά της τρομοκρατίας.
Σε ό,τι αφορά τον ουκρανικό εμφύλιο, οι δυτικές χώρες, υπερασπιζόμενες τα δικά τους γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, έχουν υιοθετήσει μια «νοοτροπία του καλού εναντίον του κακού» και εμφανίζουν το Κίεβο θύμα της ρωσικής επιθετικότητας, ενώ οι ίδιες φάνηκαν «απρόθυμες να αντιμετωπίσουν τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκ μέρους της Ουκρανίας». Παράλληλα, όμως, οι ασθενείς αντιδράσεις για το γεγονός πως η Ρωσία καταπνίγει τα τελευταία χρόνια τις φωνές των αντιφρονούντων και παραβιάζει με τη σειρά της θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, «ενδέχεται να επιδείνωσε την ουκρανική κρίση».
Η HRW εκφράζει επίσης την ανησυχία της για το μαζικό πρόγραμμα κατασκοπίας των αμερικανικών και άλλων μυστικών υπηρεσιών, που παραβιάζουν και καταγράφουν τα προσωπικά δεδομένα εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο, προειδοποιώντας για ένα «οργουελικό σενάριο σε εξέλιξη». Δεν θα μπορούσε βέβαια να χαριστεί ούτε στην Ε.Ε., με έμφαση στο ζήτημα της μετανάστευσης, των μαζικών θανάτων μεταναστών και προσφύγων στη Μεσόγειο και των κατάφωρων παραβιάσεων των δικαιωμάτων αιτούντων άσυλο, με ιδιαίτερη αναφορά στους εκτοπισμένους Σύρους και τα ασυνόδευτα ανήλικα. Υπογραμμίζει επίσης την αύξηση των εγκλημάτων μίσους και του ρατσισμού (και στις τάξεις της αστυνομίας) ενάντια σε μειονότητες, είτε με τη μορφή του αντισημιτισμού και της ισλαμοφοβίας είτε με τις διώξεις και τη βία απέναντι σε πολίτες Ρομά, ομοφυλόφιλους και διεμφυλικούς, οι οποίοι φοβούνται ακόμα και να καταγγείλουν τη βία που υφίστανται στις κατά τόπους αρχές.

Καταχρηστικές πρακτικές και στην Ελλάδα
Ανολοκλήρωτα βήματα προς την κατεύθυνση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα καταγράφει η παγκόσμια έκθεση της Human Rights Watch για το 2014, που βασίζεται κυρίως σε δημοσιευμένες εκθέσεις και στοιχεία διεθνών οργανισμών.
Εκθέσεις, όπως αυτή του ανεξάρτητου ειδικού του ΟΗΕ για το Διεθνές Χρέος και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που επισήμανε τον Μάρτιο ότι τα μέτρα λιτότητας πλήττουν με ιδιαίτερη σκληρότητα τους πιο αδύναμους. Ή όπως η έκθεση της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης που δημοσιοποιήθηκε τον Οκτώβριο και χαρακτηρίζει «τελείως απαράδεκτες» τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών χωρίς χαρτιά στα αστυνομικά τμήματα.
Οκτώ καταδικαστικές αποφάσεις εξέδωσε πέρσι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τις συνθήκες κράτησης μεταναστών, που συνιστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι η απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης να παραταθεί η διοικητική κράτηση μεταναστών πέρα από 18 μήνες παραβιάζει το διεθνές και το ελληνικό δίκαιο.
Η Ομάδα Εργασίας για την Αυθαίρετη Κράτηση, του ΟΗΕ, έκανε λόγο για καταχρηστικές πρακτικές της αστυνομίας στο πλαίσιο των επιχειρήσεων σκούπα του Ξένιου Δία.
Τουλάχιστον 40 πνιγμοί μεταναστών σημειώθηκαν στο Αιγαίο, τη στιγμή που η Υπατη Αρμοστεία προειδοποιεί πως η κατάσταση στα νησιά συνιστά ανθρωπιστική κρίση και ενώ επιμένουν οι καταγγελίες ότι συνεχίζονται οι παράνομες άτυπες πρακτικές για μαζικές απωθήσεις και επαναπροωθήσεις στα σύνορα με την Τουρκία.
Στα θετικά καταγράφεται η ψήφιση του αντιρατσιστικού νόμου, με την επισήμανση ότι εκφράστηκαν ανησυχίες για περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης. Η έκθεση επισημαίνει πως στη δίκη για τη δολοφονία του Πακιστανού Σαχζάτ Λουκμάν δεν καταγράφηκε το ρατσιστικό κίνητρο του εγκλήματος.
Στα θετικά επίσης καταγράφεται η δίωξη των μελών της Χρυσής Αυγής για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, καθώς και η βελτίωση του συστήματος ασύλου και η σημαντική αύξηση των ποσοστών παροχής διεθνούς προστασίας, επισημαίνει όμως ότι η πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου παραμένει δύσκολη για τους κρατούμενους και για όσους δεν βρίσκονται στην Αθήνα.