16 Οκτωβρίου 1943, 70 χρόνια πριν. Στο γκέτο της Ρώμης συγκεντρώνονται 1024 εβραίοι, εκ των οποίων 200 παιδιά, για να μεταφερθούν στη συνέχεια στο Άουσβιτς. Ποια είναι όμως η προέλευση της λέξης γκέτο;
Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται από τις αρχές του 16ου αιώνα και προέρχεται από τη λέξη «ghèto», η οποία στη διάλεκτο της Βενετίας χρησιμοποιούταν για τους χώρους όπου έχυναν το μέταλλο. Πράγματι, ο όρος αναφερόταν αρχικά στην περιοχή της Βενετίας όπου υπήρχαν χυτήρια και στην οποία κατοικούσαν οι εβραίοι της πόλης. Στη συνέχεια, η ίδια λέξη αφορούσε όλες τις γειτονιές στις οποίες κατοικούσαν ακούσια ή εκούσια εβραίοι. Οι απαρχές του γκέτο είναι όμως πολύ πιο παλιές από την ίδια την επινόηση του όρου. Κι αυτό γιατί κατά τη διάρκεια του πρώτου αιώνα προ Χριστού, οι ρωμαίοι εφάρμοζαν ένα είδος φυλετικής διάκρισης, χωρίζοντας τους εβραίους από τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Ο Μεσαίωνας από την πλευρά του ενίσχυσε τη διάκριση αυτή, απομονώνοντας τους εβραίους στην ενασχόληση με επαγγέλματα που σχετίζονταν με την οικονομία, τα οποία θεωρούνταν εκείνη την εποχή υποτιμητικά. Παρόλο που η φυλετική διάκριση των εβραίων καταργήθηκε κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, οι ναζί αναζήτησαν εκ νέου ένα γκέτο στη Βαρσοβία όπου συγκέντρωσαν μισό εκατομμύριο εβραίους, τους οποίους μετέφεραν στη συνέχεια σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στην Ιταλία υπήρχαν δεκάδες γκέτο από τη Φλωρεντία μέχρι τη Φερράρα, από τη Μόντενα μέχρι τη Βενετία, από την Ανκόνα μέχρι τη Μάντοβα, από την Τεργέστη μέχρι τη Γκορίτσια. Για τρεις αιώνες, από το 1500 μέχρι το 1800. Η ζωή στα γκέτο σημαδευόταν από κάθε πιθανή καταπίεση: την πληρωμή της εσωτερικής φρουράς, την άσκηση δύο μόνο επαγγελμάτων (την εμπορία υφασμάτων και το δανεισμό χρημάτων, καθώς το δεύτερο απαγορευόταν στους χριστιανούς), την τοποθέτηση ενός διακριτικού σήματος, την παρεύρεση στα κηρύγματα με σκοπό την αλλαγή πίστης, την κατοχή των κατηχημένων, των εβραίων δηλαδή που είχαν αλλάξει θρησκεία. Οι περιορισμοί μεταβάλλονταν ανάλογα με τις πολιτικές ή οικονομικές συνθήκες και της σχέσης μεταξύ κρατών και εκκλησίας. Σε μερικές πόλεις, όπως στο Μιλάνο, δεν υπήρξαν ποτέ γκέτο, καθώς απαγορευόταν στους εβραίους να διαμένουν εκεί. Στο Λιβόρνο, αντίθετα, οι Μέδικοι παραχώρησαν στους εβραίους όλες τις ελευθερίες, καθώς οι εμπορευματικές τους δραστηριότητες επέφεραν πλούτο στην πόλη.
Το 1569, ο πάπας Πίο ο 5ος διέταξε τους εβραίους του κράτους, εκτός από εκείνους που ζούσαν στη Ρώμη και στην Ανκόνα, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Πολλοί ήταν εκείνοι που μετανάστευσαν σε γειτονικά κράτη και άλλοι που έφυγαν κρυφά για τις δύο πόλεις. Το τελευταίο γκέτο, στη Ρώμη, καταργήθηκε το 1870, αν και η περιοχή γύρω από τη Συναγωγή αποκαλείται ακόμα με αυτό το όνομα.
Γκέτο σήμερα στη Βόρειο Αμερική. Μπρονξ.
- See more at: http://www.toportal.gr/?i=toportal.el.kosmos&id=1534#sthash.6EFNAOjr.dpuf
Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται από τις αρχές του 16ου αιώνα και προέρχεται από τη λέξη «ghèto», η οποία στη διάλεκτο της Βενετίας χρησιμοποιούταν για τους χώρους όπου έχυναν το μέταλλο. Πράγματι, ο όρος αναφερόταν αρχικά στην περιοχή της Βενετίας όπου υπήρχαν χυτήρια και στην οποία κατοικούσαν οι εβραίοι της πόλης. Στη συνέχεια, η ίδια λέξη αφορούσε όλες τις γειτονιές στις οποίες κατοικούσαν ακούσια ή εκούσια εβραίοι. Οι απαρχές του γκέτο είναι όμως πολύ πιο παλιές από την ίδια την επινόηση του όρου. Κι αυτό γιατί κατά τη διάρκεια του πρώτου αιώνα προ Χριστού, οι ρωμαίοι εφάρμοζαν ένα είδος φυλετικής διάκρισης, χωρίζοντας τους εβραίους από τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Ο Μεσαίωνας από την πλευρά του ενίσχυσε τη διάκριση αυτή, απομονώνοντας τους εβραίους στην ενασχόληση με επαγγέλματα που σχετίζονταν με την οικονομία, τα οποία θεωρούνταν εκείνη την εποχή υποτιμητικά. Παρόλο που η φυλετική διάκριση των εβραίων καταργήθηκε κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, οι ναζί αναζήτησαν εκ νέου ένα γκέτο στη Βαρσοβία όπου συγκέντρωσαν μισό εκατομμύριο εβραίους, τους οποίους μετέφεραν στη συνέχεια σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στην Ιταλία υπήρχαν δεκάδες γκέτο από τη Φλωρεντία μέχρι τη Φερράρα, από τη Μόντενα μέχρι τη Βενετία, από την Ανκόνα μέχρι τη Μάντοβα, από την Τεργέστη μέχρι τη Γκορίτσια. Για τρεις αιώνες, από το 1500 μέχρι το 1800. Η ζωή στα γκέτο σημαδευόταν από κάθε πιθανή καταπίεση: την πληρωμή της εσωτερικής φρουράς, την άσκηση δύο μόνο επαγγελμάτων (την εμπορία υφασμάτων και το δανεισμό χρημάτων, καθώς το δεύτερο απαγορευόταν στους χριστιανούς), την τοποθέτηση ενός διακριτικού σήματος, την παρεύρεση στα κηρύγματα με σκοπό την αλλαγή πίστης, την κατοχή των κατηχημένων, των εβραίων δηλαδή που είχαν αλλάξει θρησκεία. Οι περιορισμοί μεταβάλλονταν ανάλογα με τις πολιτικές ή οικονομικές συνθήκες και της σχέσης μεταξύ κρατών και εκκλησίας. Σε μερικές πόλεις, όπως στο Μιλάνο, δεν υπήρξαν ποτέ γκέτο, καθώς απαγορευόταν στους εβραίους να διαμένουν εκεί. Στο Λιβόρνο, αντίθετα, οι Μέδικοι παραχώρησαν στους εβραίους όλες τις ελευθερίες, καθώς οι εμπορευματικές τους δραστηριότητες επέφεραν πλούτο στην πόλη.
Το 1569, ο πάπας Πίο ο 5ος διέταξε τους εβραίους του κράτους, εκτός από εκείνους που ζούσαν στη Ρώμη και στην Ανκόνα, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Πολλοί ήταν εκείνοι που μετανάστευσαν σε γειτονικά κράτη και άλλοι που έφυγαν κρυφά για τις δύο πόλεις. Το τελευταίο γκέτο, στη Ρώμη, καταργήθηκε το 1870, αν και η περιοχή γύρω από τη Συναγωγή αποκαλείται ακόμα με αυτό το όνομα.
Γκέτο σήμερα στη Βόρειο Αμερική. Μπρονξ.