Του Βαγγέλη Προβιά
Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε
Του Γιούνας Γιούνασον
Φαντάσου έναν άνθρωπο που καταφέρνει, μέσα στον πανικό και την φρίκη του 20ου αιώνα, με τους 2 παγκόσμιους πολέμους, τις κοινωνικές αναταραχές, την οικολογική καταστροφή, να φτάσει στην συμβολική ηλικία των εκατό ετών. Θα τον θεωρούσαμε τυχερό μόνο και μόνο γι’ αυτό, σωστά;
Ας προσθέσουμε τώρα σε αυτήν την τύχη μερικές ακόμα: Την ευκαιρία να γνωρίσει και να πιει κρασιά με τον στρατηγό Φράνκο, δικτάτορα της Ισπανίας, να μεθύσει με φτηνή τεκίλα παρέα με τον Τρούμαν, τον πρόεδρο των ΗΠΑ μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, να δεχτεί δολάρια, ως δώρο, και μάλιστα πολλά, από τον Μάο, να εξοργίσει τον Στάλιν, να γνωρίσει δύο από τους αρχηγούς της Βόρειας Κορέας, να κάνει τον διερμηνέα για τον Ντε Γκώλ και τον Τζόνσον και να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με μερικούς ακόμα από τους ηγέτες που διαμόρφωσαν την παγκόσμια ιστορία. Υπερβολικό; Ασφαλώς!
Αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορούμε να το τραβήξουμε λίγο παραπάνω… Ο άνθρωπος αυτός, ο εκατοντάχρονος, έχει επιπλέον την τύχη να επιβιώσει από ένα ρατσιστικό στρατόπεδο – ίδρυμα καθαρότητας της Σουηδικής Φυλής (όπου υπέστη, για πολλά χρόνια, πειράματα και βασανιστήρια), από γκούλαγκ στο Βλαδιβοστόκ, από φυλακές στο Ιράν του Σάχη και από πολλά ακόμα βάσανα. Που εμένα τουλάχιστον θα μου στοίχιζαν, το κάθε ένα μόνο από αυτά, περιουσίες στην ψυχοθεραπεία.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο υπερ-τυχερός Άλαν έχει την ακόμα μεγαλύτερη τύχη, την ημέρα που το σκάει από το γηροκομείο όπου τον έχουν κλείσει, να «βρει» μία βαλίτσα με 5 εκατομμύρια κορώνες. Η αλήθεια είναι ότι δεν την βρήκε ακριβώς, την άρπαξε, και μάλιστα από το μέλος μία εγκληματικής συμμορίας το οποίο βάλθηκε να την πάρει πίσω. (Κακή απόφαση… έναν άνθρωπο τόσο τυχερό δεν τον κυνηγάς, δεν γίνεσαι διώκτης του. Όσο αδίστακτο και αν λογίζεις τον εαυτό σου. Το πληρώνεις.)
Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα γίνονται στο βιβλίο του Σουηδού Γιούνασον που μοιάζει ειδική περίπτωση, όπως ο ήρωας του. Ξεκίνησε να γράφει το πρώτο του αυτό μυθιστόρημα στα 47. Μετά από μεγάλη κρίση, διαζύγιο, πρόβλημα υγείας. Αν και γράφτηκε για έφηβους τελικά το βιβλίο συνάντησε φαινομενική επιτυχία και αγαπήθηκε ακόμα περισσότερο από τους μπουχτισμένους από την έλλειψη χιούμορ στην καθημερινότητά μας ενήλικους. Σήμερα έχει πουλήσει πάνω από 5 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει ήδη ξεκινήσει η κινηματογράφηση του και μεταφράζεται σε όλο και περισσότερες γλώσσες.
Δεν απορώ με την τόσο μεγάλη απήχηση. Η εξιστόρηση της ζωής των 100 χρόνων του Άλαν είναι εξαιρετικά διασκεδαστική, πιστευτή και αληθινή ακόμα και μέσα στην ακραία υπερβολή της. Είναι πλούσια σε πρωτότυπα και πολύ αστεία περιστατικά, με ιστορικά πρόσωπα και σε ιστορικές συνθήκες και τόπους. Ομολογώ, το δεύτερο «σκέλος» του βιβλίου, η περιπέτεια του εκατοντάχρονου στο σήμερα, μετά την εξαφάνισή του, που θυμίζει αστυνομικό, είναι ίσως κουραστική σε μερικά σημεία – χωρίς όμως να στερείται ξεκαρδιστικών στιγμών. Όπως εκείνη που ένας υπάκουος αλλά και παράνομος ελέφαντας κάθεται, αφού έχει αφοδεύσει, πάνω σε έναν βλάκα μπράβο που απειλεί την πρωταγωνιστική παρέα της ιστορίας.
Ο Εκατοντάχρονος είναι μία ιστορία που, χωρίς να σοβαροφέρνει, σε κάποια σημεία γίνεται φιλοσοφημένη, δίνει ενδείξεις για την ζωή και το εφήμερό της, «προτείνει» στρατηγικές επιβίωσης που νιώθω πως την κάνουν ακόμα πιο αγαπητή. Κηρύσσει την δύναμη του χιούμορ, του να μην παίρνεις την ζωή και τον εαυτό σου τόσο σοβαρά, την απελευθερωτική ενέργεια της φυγής, της αλλαγής, της ανατροπής. Και μέσα στην όλη κωμωδία και υπερβολή, μεταφέρει και μία στιβαρή αίσθηση «θλίψης» για τις τραγικότητες της Ιστορίας και την αδυναμία του ανθρώπου που βρίσκεται το λάθος σημείο την λάθος στιγμή.
Κάποιοι συγγραφείς είναι σπουδαίοι λογοτέχνες. Άλλοι είναι σπουδαίοι στο να διηγούνται ιστορίες. Ο Γιούνασον αν ζούσε στην εποχή πριν την τυπογραφία και διηγιόταν την ζωή του Εκατοντάχρονου καθισμένος με τους συγχωριανούς τους γύρω από την φωτιά, στην πλατεία του χωριού, θα τους κρατούσε όλους κρεμασμένους από τα χείλη του για πολλά βράδια.
Ένα βιβλίο ιδανικό για έφηβους στην ηλικία, αλλά και στην ψυχή και την διάθεση – που θέλουν να κάνουν ένα δροσιστικό, ανάλαφρο μακροβούτι στο χιούμορ, που απολαμβάνουν τις υπερβολές και τις δυνατότητες που δίδει στους δημιουργούς η τέχνη της μυθοπλασίας και που θέλουν να εξασκήσουν την ειρωνική τους διάθεση απέναντι σε πολλά από αυτά που θεωρούνται στην εποχή μας Ιερά και Όσια. Γιατί καμία φορά η βλακεία δεν είναι ανίκητη.
- See more at: http://www.toportal.gr/?i=toportal.el.politismos&id=1249#sthash.DZFHicXa.dpufΤου Γιούνας Γιούνασον
Φαντάσου έναν άνθρωπο που καταφέρνει, μέσα στον πανικό και την φρίκη του 20ου αιώνα, με τους 2 παγκόσμιους πολέμους, τις κοινωνικές αναταραχές, την οικολογική καταστροφή, να φτάσει στην συμβολική ηλικία των εκατό ετών. Θα τον θεωρούσαμε τυχερό μόνο και μόνο γι’ αυτό, σωστά;
Ας προσθέσουμε τώρα σε αυτήν την τύχη μερικές ακόμα: Την ευκαιρία να γνωρίσει και να πιει κρασιά με τον στρατηγό Φράνκο, δικτάτορα της Ισπανίας, να μεθύσει με φτηνή τεκίλα παρέα με τον Τρούμαν, τον πρόεδρο των ΗΠΑ μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, να δεχτεί δολάρια, ως δώρο, και μάλιστα πολλά, από τον Μάο, να εξοργίσει τον Στάλιν, να γνωρίσει δύο από τους αρχηγούς της Βόρειας Κορέας, να κάνει τον διερμηνέα για τον Ντε Γκώλ και τον Τζόνσον και να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με μερικούς ακόμα από τους ηγέτες που διαμόρφωσαν την παγκόσμια ιστορία. Υπερβολικό; Ασφαλώς!
Αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορούμε να το τραβήξουμε λίγο παραπάνω… Ο άνθρωπος αυτός, ο εκατοντάχρονος, έχει επιπλέον την τύχη να επιβιώσει από ένα ρατσιστικό στρατόπεδο – ίδρυμα καθαρότητας της Σουηδικής Φυλής (όπου υπέστη, για πολλά χρόνια, πειράματα και βασανιστήρια), από γκούλαγκ στο Βλαδιβοστόκ, από φυλακές στο Ιράν του Σάχη και από πολλά ακόμα βάσανα. Που εμένα τουλάχιστον θα μου στοίχιζαν, το κάθε ένα μόνο από αυτά, περιουσίες στην ψυχοθεραπεία.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο υπερ-τυχερός Άλαν έχει την ακόμα μεγαλύτερη τύχη, την ημέρα που το σκάει από το γηροκομείο όπου τον έχουν κλείσει, να «βρει» μία βαλίτσα με 5 εκατομμύρια κορώνες. Η αλήθεια είναι ότι δεν την βρήκε ακριβώς, την άρπαξε, και μάλιστα από το μέλος μία εγκληματικής συμμορίας το οποίο βάλθηκε να την πάρει πίσω. (Κακή απόφαση… έναν άνθρωπο τόσο τυχερό δεν τον κυνηγάς, δεν γίνεσαι διώκτης του. Όσο αδίστακτο και αν λογίζεις τον εαυτό σου. Το πληρώνεις.)
Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα γίνονται στο βιβλίο του Σουηδού Γιούνασον που μοιάζει ειδική περίπτωση, όπως ο ήρωας του. Ξεκίνησε να γράφει το πρώτο του αυτό μυθιστόρημα στα 47. Μετά από μεγάλη κρίση, διαζύγιο, πρόβλημα υγείας. Αν και γράφτηκε για έφηβους τελικά το βιβλίο συνάντησε φαινομενική επιτυχία και αγαπήθηκε ακόμα περισσότερο από τους μπουχτισμένους από την έλλειψη χιούμορ στην καθημερινότητά μας ενήλικους. Σήμερα έχει πουλήσει πάνω από 5 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει ήδη ξεκινήσει η κινηματογράφηση του και μεταφράζεται σε όλο και περισσότερες γλώσσες.
Δεν απορώ με την τόσο μεγάλη απήχηση. Η εξιστόρηση της ζωής των 100 χρόνων του Άλαν είναι εξαιρετικά διασκεδαστική, πιστευτή και αληθινή ακόμα και μέσα στην ακραία υπερβολή της. Είναι πλούσια σε πρωτότυπα και πολύ αστεία περιστατικά, με ιστορικά πρόσωπα και σε ιστορικές συνθήκες και τόπους. Ομολογώ, το δεύτερο «σκέλος» του βιβλίου, η περιπέτεια του εκατοντάχρονου στο σήμερα, μετά την εξαφάνισή του, που θυμίζει αστυνομικό, είναι ίσως κουραστική σε μερικά σημεία – χωρίς όμως να στερείται ξεκαρδιστικών στιγμών. Όπως εκείνη που ένας υπάκουος αλλά και παράνομος ελέφαντας κάθεται, αφού έχει αφοδεύσει, πάνω σε έναν βλάκα μπράβο που απειλεί την πρωταγωνιστική παρέα της ιστορίας.
Ο Εκατοντάχρονος είναι μία ιστορία που, χωρίς να σοβαροφέρνει, σε κάποια σημεία γίνεται φιλοσοφημένη, δίνει ενδείξεις για την ζωή και το εφήμερό της, «προτείνει» στρατηγικές επιβίωσης που νιώθω πως την κάνουν ακόμα πιο αγαπητή. Κηρύσσει την δύναμη του χιούμορ, του να μην παίρνεις την ζωή και τον εαυτό σου τόσο σοβαρά, την απελευθερωτική ενέργεια της φυγής, της αλλαγής, της ανατροπής. Και μέσα στην όλη κωμωδία και υπερβολή, μεταφέρει και μία στιβαρή αίσθηση «θλίψης» για τις τραγικότητες της Ιστορίας και την αδυναμία του ανθρώπου που βρίσκεται το λάθος σημείο την λάθος στιγμή.
Κάποιοι συγγραφείς είναι σπουδαίοι λογοτέχνες. Άλλοι είναι σπουδαίοι στο να διηγούνται ιστορίες. Ο Γιούνασον αν ζούσε στην εποχή πριν την τυπογραφία και διηγιόταν την ζωή του Εκατοντάχρονου καθισμένος με τους συγχωριανούς τους γύρω από την φωτιά, στην πλατεία του χωριού, θα τους κρατούσε όλους κρεμασμένους από τα χείλη του για πολλά βράδια.
Ένα βιβλίο ιδανικό για έφηβους στην ηλικία, αλλά και στην ψυχή και την διάθεση – που θέλουν να κάνουν ένα δροσιστικό, ανάλαφρο μακροβούτι στο χιούμορ, που απολαμβάνουν τις υπερβολές και τις δυνατότητες που δίδει στους δημιουργούς η τέχνη της μυθοπλασίας και που θέλουν να εξασκήσουν την ειρωνική τους διάθεση απέναντι σε πολλά από αυτά που θεωρούνται στην εποχή μας Ιερά και Όσια. Γιατί καμία φορά η βλακεία δεν είναι ανίκητη.